Kirkut - Tarnów

 

   Cmentarz Żydowski - Kirkut

    Pomiędzy ulicami: Szpitalną, Słoneczną i Starodąbrowską, znajduje się żydowski cmentarz. Jest to jeden z najstarszych, stosunkowo dobrze zachowany, cmentarzy żydowskich w Polsce. Zajmuje powierzchnię ponad 3 hektarów.

Znajduje się tutaj kilka tysięcy nagrobków (macew i sarkofagów). Najstarsze pochodzą z końca XVII w. Na niektórych późniejszych zachowały się ślady polichromii, wszystkie mają bogatą symbolikę i ornamentykę. Napisy są w językach: hebrajskim, niemieckim i polskim. Cmentarz został założony w XVI w. (pierwsza wzmianka źródłowa pośrednia pochodzi z 1581 r.) na terenie ówczesnego miejskiego folwarku Pogwizdów. Dewastowany przez Niemców podczas okupacji, był miejscem masowych egzekucji Żydów z tarnowskiego getta od czerwca 1942 do września 1943 r. Po wojnie w 1946 r. żydowski rzeźbiarz, urodzony w Tarnowie, Dawid Beker, ustawił na miejscu masowej mogiły pomordowanych pomnik- złamaną kolumnę, która pochodziła z ruin nowej synagogi w Tarnowie. Wyryty na niej w jęz. hebrajskim cytat: A słońce świeciło i nie wstydziło się... jest wyjęty z poematu Nahmana Bialika, napisanego po pogromie Żydów w Kiszyniowie na Ukrainie w 1905 r.

Od 1989 r. cmentarz otoczony jest opieką miasta i Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w Tarnowie. Został wpisany na krajową listę zabytków. Odbudowano ogrodzenie, usunięto dziko rosnące zarośla, ustawiane są poprzewracane nagrobki. Zachowały się tutaj nagrobki tarnowskich rabinów: Samuela Szmelke Horowitza (zm. 1713 r.), Izraela Ajzyka (zm. 1756 r.), Eljezera ben Icchaka (zm. 1811 r), Izraela Rapaporta (zm. 1881 r.), Abełe Sznura (zm. 1917 r.), Majera Araka (zm. 1925 r.). Od strony ul. Starodąbrowskiej, tuż pod murem ogrodzenia, za niewielkim betonowym murkiem, spoczywa Arie Leib, syn słynnego cadyka z rodu Halbersztamów, Ezekiela Szragi z Sieniawy. Na cmentarzu, od strony ul. Słonecznej, znajduje się też kwatera 50 żołnierzy Żydów armii austro-węgierskiej, zmarłych w tarnowskim szpitalu w czasie I wojny światowej.

 

Kuta z żelaza, przedwojenna brama cmentarza, znajduje się obecnie w Holocaust Memoriał Museum w Waszyngtonie, podarowana przez Prezydenta RP Lecha Wałęsę, podczas jego wizyty w USA w 1991 r. Jest to drugi co do wielkości obiekt w tym muzeum (na zdjęciu ). Jest to część instalacji o nazwie "Most getta" , składającej się z drzwi ze szpitala w getcie w łodzi, okna z synagogi w Krakowie, brama z cmentarza żydowskiego w Tarnowie. 

Tarnowski cmentarz żydowski jest często odwiedzany przez turystów z całego świata, a zwłaszcza z Izraela, USA i Niemiec. Jest cmentarzem wyznaniowym, nadal czynnym, zarządzanym przez Gminę Wyznania Mojżeszowego w Krakowie. Cmentarz posiada monografię Leszka Hońdy pt. Cmentarz żydowski w Tarnowie wydaną w 2002 r.

Panoramy Cmentarza Żydowskiego

Powrót