Kościół Misjonarzy p.w. Najświętszej Rodziny
W połowie listopada 1903 biskup tarnowski ks. Dr Leon Wałęga przybył do
Krakowa, zwracając się z prośbą do ówczesnego Wizytatora Zgromadzenia Misji
ks. Józefa Kiedrowskiego, o Księży do pracy w Tarnowie. 1 lutego 1904
przybyło do Tarnowa dwóch księży: Stanisław Tyczkowski i Z.Truszkowski.
Początkowo zamieszkali przy ulicy Bernardyńskiej, nabożeństwa odprawiano
w kościółku N. M. Panny na
Burku.Jako miejsce usytuowania kościoła wybrano ulicę Krakowską. Grunt
pod kościół i dom Księży Misjonarzy został ofiarowany przez księżnę
Konstancję Sanguszkową z Gumnisk. Dzięki ofiarności Diecezji Tarnowskiej
oraz Polaków z Ameryki i Prus rozpoczęto i ukończono budowę kościoła i
Domu Zgromadzenia. Tytuł kościoła był życzeniem księżnej Sanguszkowej
- fundatorki gruntów.
Kościół
został zbudowany w latach 1904 - 1906 wg projektu architekta Jana Sas -
Zubrzyckiego. Świątynię konsekrował w dniu 4.X.1908 ks. Bp Leon Wałęga.
Kościół był uszkodzony w roku 1944 w czasie działań wojennych, a następnie
odremontowany. Jest to budowla neogotycka, trzynawowa z transeptem i
kaplicami oraz masywem dwuwieżowym. Wyposażenie
kościoła w większości neogotyckie wykonane w firmie F. Stuflerserra w
Tyrolu. Polichromia wnętrza
figuralna i ornamentalna wykonana w roku 1934 , była
odnawiana w roku 1955 przez J. Beresia. Witraże
w transepcie wykonano wg projektu S. Matejki. W roku 1976 przystosowano
prezbiterium do wymogów odnowionej liturgii. Do parafii św. Rodziny należy
południowo - zachodnią część miasta Tarnowa.
Kościół
pod wezwaniem Świętej Rodziny zbudowany 1904-1906 wg projektu arch. Jana
Sas-Zubnyckiego pod kierunkiem budowniczego Augustyna Tarkowskiego.Poświęcony
1.lX.1907r, konsekrowany
4.X.1908r przez bpa L.Wałęgę w 1944r uszkodzony w czasie działań
wojennych, następnie odremontowany. Neogotycki, z cegły z użyciem
kamienia, kryty dachówką i blachą. Trzynawowy, bazylikowy z transeptem i
kaplicami oraz masywem dwuwieżowym.
Prezbiterium węższe zamknięte trójbocznie, po jego bokach kaplica Matki
Boskiej Różańcowej oraz zakrystia, zamknięte
trójbocznie; w nawie głównej przęsło w skrzyżowaniu transeptu ośmioboczne,
jego ramiona prostokątne,
przy nich płytkie kaplice zamknięte trójbocznie oraz przedsionki; środkowe
przęsła naw bocznych występujące
nieco na zewnątrz trójbocznie. Wieże w przedłużeniu naw bocznych, po
ich bokach kwadratowe wieżyczki schodowe.
Wnętrze sklepione: w większości krzyżowo, w ośmiobocznym przęśle nawy i kaplicy przy prezbiterium gwiaździsto, w ramionach transeptu sklepienia sześciopolowe, naśladujące tzw. 'piastowskie'Poszczególne człony wnętrza wydzielone arkadami ostrołukowymi; ściany rozczłonkowane blendami, w nawie głównej arkadami w typie tryforiów. Okna ostrołukowe, z maswerkami w większości ceglanymi. Na zewnątrz korpus oszkarpowany. Fasada frontowa z dwiema wysokimi wieżami występującymi nieznacznie przed jej lico, podzielonymi gzymsami na kilka kondygnacji; wieże do wysokości ścian korpusu kwadratowe, wyżej ośmioboczne. W dolnej części fasady trzy portale ujęte w trójkątne występy ze sterczynami; środkowy w trójlistnej arkadzie z podwójnym wejściem, ponad którym Św. Rodzina adorowana przez aniołów, wykonana w ceramice przez Bolesława Książka wg projektu Anatola Drwala.Ponad portalem środkowym duże okno ostrołukowe wypełnione ceglanymi manswerkami; powyżej zdwojony szczyt: trójkątny i schodkowy.
Wieże w partiach ośmiobocznych z wysmukłymi oknami lub blendami ostrołukowymi, nakryte hełmami w kształcie iglic, flankowanych ośmioma wieżyczkami. Na korpusie dachy siodłowe, nad transeptem ośmiopolowy, przechodzący w wieloboczną wieżyczkę na sygnaturkę z latarnią o ozdobnej blacharce. Nad nawami bocznymi dachy pulpitowe, za wyjątkiem przęseł środkowych, nad którymi dachy namiotowe, ośmiopolowe. Wschodnie ramię transeptu połączone przewiązką z budynkiem klasztoru XX.Misjonarzy, wzniesionym 1906r; przewiązka otwarta w przyziemiu obszerną arkadą przejazdową. Polichromia wnętrza figuralna i ornamentalna 1934, odnawiana i uzupełniana 1955r przez Jakuba Beresia. Wyposażenie wnętrza w większości jednolite, neogotyckie. Ołtarz główny 1907r, wykonany w firmie Ferdynanda Stuflesera w Tyrolu, w nim w polu środkowym rzeźba Św. Rodziny po bokach śś. Leona Papieża i Stanisława Bpa; w zwieńczeniu Św. Trójca w typie tzw. Tronu Łaski.
Ołtarze boczne:
w kaplicy, z rzeźbą Matki Boskiej i płaskorzeźbami Tajemnic Różańcowych;
z rzeźbą św. Józefa i płaskorzeźbami scen z jego życia;
z rzeźbami grupy Ukrzyżowania; partie rzeźbiarskie ołtarzy 1-3 wykonane 1907 w firmie F. Stuflesera:
w transepcie z rzeźbami N.P.Maryi i Serca Jezusa, wyk. Styczeń 1911;
w prawej nawie bocznej, z rzeźbą św. Wincentego, marmurowy 1913.
Chrzcielnica umieszczona w szafce ściennej,ponad którą płaskorzeźba Chrztu w Jordanie, neogotycka 1907, wyk. w firmie F. Stuilesera.
Stalle, ławy i konfesjonały neogotyckie 1909 - 1910. Organy 1911.
W oknach transeptu witraże figuralne proj. Stefana Matejki, wyk. 1907 w firmie Żeleńskiego w Krakowie.
Dwa krucyfiksy neogotyckie ok. 1910, z nich jeden w tęczy.
Rzeźba św. Tadeusza, rzeźbili Bogdana i Anatol Drwalowie.
Trzy dzwony odlane 1926.
Kapliczka przy ul. Krakowskiej. Zbud. 1. poł, XIX w. Murowana, otynkowana. Czworoboczna z półkolistą apsydą, Od frontu wejście flankowano Kolumienkami, powyżej szczycik trójkątny. Daszek namiotowy. Wewnątrz rzeźba Chrystusa u słupa, zapewne 1. pot. XIX w.